استقرار کندوچه های جفت گیری ملکه
منطقه استقرار کلنی‌های جفت گیری باید از نظر شرایط آب و هوایی و جغرافیایی و شرایط خاص مورد نیاز کلنی ها در این مرحله، مهیا و مناسب باشد، زیرا درصد موفقیت پرورش ملکه تا حد زیادی به مدیریت صحیح در این مرحله بستگی دارد.
به طوری که کاهش درصد موفقیت پرورشدهندگان ملکه در بسیاری موارد مربوط به این مرحله است و گاهی درصد موفقیت را تا زیر ۳۰% کاهش می‌دهد درحالیکه که با اعمال مدیریت صحیح می‌توان موفقیت در این مرحله را به بیش از ۹۰% و موفقیت در کل مراحل پرورش ملکه را به بیش از ۵۰% رساند.
از نظر شرایط آب و هوایی، منطقه پرورش ملکه در فصل‌جفت‌گیری ملکه باید طوری انتخاب شود که دمای منطقه بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. این دامنه تغییرات دما شرایط اپتیمم و مطلوب را در منطقه مهیا می‌سازد. در مناطقی با حرارت زیر ۲۰ و بالای ۳۰ درجه سانتی‌گراد نیز امکان پرورش ملکه وجود دارد ولی درصد موفقیت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
اگر دمای منطقه سردتر یا گرمتر از حدود ذکر شده باشد عملیات پرورش و جفت‌گیری ملکه با اختلال روبه رو می‌شود؛ مثلا در شرایط آب و هوایی جنوب کشور که پرورشدهندگان ملکه بیشتر تولیدکنندگان عمده بخش خصوصی هستند باید برنامه و زمان‌بندی پرورش ملکه طوری انجام شود که در انتهای کار و در فصل جفت‌گیری با گرمای زیاد رو به رو نشوند. گاهی گرمای زودس درصد موفقیت پرورش دهندگان ملکه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که تعدادی از ملکه‌های باکره نتوانند پرواز جفت‌گیری را انجام دهند.
در منطقه پرورش ملکه باد شدید با سرعت بیش از ۲۰ کیلومتر در ساعت، می‌تواند جفت‌گیری ملکه را مختل کند و درصد موفقیت را تحت تاثیر قرار دهد؛ به طوری که اگر بعد از ظهر روزهای مذکور با باد شدید همراه باشد ملکه برای جفت‌گیری از کندوچه خارج نمی‌شود یا پس از جفت‌گیری برای برگشت به کندوچه خود دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند به درستی جهت‌یابی کند.
اگر ملکه به اشتباه وارد کندوچه‌های دیگر شود توسط کارگران آن کلنی‌ها کشته می‌شود. علاوه بر سرما، گرما، باد شذیذ، باران و تگرگ، مه آلود بودن منطقه جفت‌گیری نیز باعث اختلال در کار پرورش دهندگان ملکه، به ویژه در جفت‌گیری ملکه‌های باکره و کاهش راندمان این زنبورستان‌ها می‌شود. در این شرایط، معمولا ملکه برای جفت‌گیری از کندوچه خارج نمی‌شود یا در صورت جفت‌گیری برای برگشت به کندوچه خود دچار مشکل می‌شود.
علاوه بر شرایط آب و هوایی، وجود نشانه‌های طبیعی مانند کوه، تپه، عوارض زمین، ساختمان، درخت و نهر آب در منطقه جفت‌گیری می‌تواند در جهت‌یابی ملکه و موفقیت این مرحله تاثیر بگذارد و از ورود اشتباه و تلف شدن آنها جلوگیری کند، در نتیجه راندمان تولید ملکه را افزایش دهد.
وجود آب جاری و تمیز در نزدیکی منطقه جفت‌گیری و پرورش ملکه در موفقیت این مرحله ضروری است، زیرا دستیابی زنبورها به آ ب تمیز و بهداشتی باعث می‌شود که انها بتوانند در ساعت‌های گرم روز برای کنترل دمای داخل کندوچه و نیز برای تامین نیاز زنبورهای کلنی از آن استفاده کنند. زنبورداران و توایدکنندگان عمده پرورش ملکه در بعضی از مناطق جنوبی کشور، در فصل پرورش ملکه با کمبود آب مواجه‌اند و نهرها آب مناسب در نزدیکی زنبورستان آنها وجود ندارد. آنها گاهی مجبور می‌شوند برای تامین آب مورد نیاز خود با استفاده از تانکر آب را به زنبورستان منتقل کنند یا حوضچه‌های آب مصنوعی در منطقه ایجاد نمایند.
در این مناطق، زنبورداران برای تغذیه کندوچه های جفت‌گیری و کندوهای خود به آب نیاز دارند و در ضمن می‌کوشند با ایجاد آبشخورهای مصنوعی و در اختیار قرار دادن آب برای زنبورهای عسل، آب مورد نیاز آنان را تا حد امکان تامین نمایند.
مدیریت صحیح پروش‌دهندگان در انتخاب محل مناسب برای استقرار کندوچه‌های جفت‌گیری از ظر عدم وجود آفات و شکارچی‌های زنبور عسل نیز بسیار حساس و تعیین کننده است، زیرا بعضی از آفات در این مرحله مشکلات خاصی برای پرورشدهندگان به وجود می‌آورد. در فصل پرورش ملکه انتخاب مناطقی که در مسیر پرواز و کوچ پرندگان زنبور‌خوار نباشد یکی از عوامل تامین‌کننده موفقیت زنبورداران است.
یکی دیگر ازآفات کندوچه‌های جفت‌گیری که باید در زمان انتخاب محل استقرار به آن توجه شود مورچه‌ها هستند. بعضی از گونه‌های مورچه ها به داخل کندوهای زنبور عسل رفت و آمد می‌کنند و مشکل جدی نیز ایجاد نمی کنند؛ اما در سال‌های اخیر در جنوب کشور به ویژه در مناطق اطراف رودان و میناب گونه‌ای از مورچه‌های نجار از جنس کامپونوتوس به کندوچه‌های جفت‌گیری که از جمعیت کمتری برخوردارند حمله کرده و باعث خسارت شدید و نابودی بعضی از کلنی‌های جفت‌گیری شدند؛ لذا در انتخاب محل استقرار کلنی‌های جفت‌گیری توجه به وجود آفت در محل و نیز انتخاب محل دقیق استقرار کلنی که دقیق روی لانه این مورچه‌ها قرار نگیرد در کنترل خسارت آنها در این مناطق موثر و مفید است.
در زمان چیدن و استقرار کندوچه‌های جفت‌گیری علاوه بر مطالب ذکر شده در مورد انتخاب منطقه‌ای با اقلیم اپتیمم و علائم زمینی مناسب، باید در چگونگی آرایش کندوچه‌های نیز به نکاتی خاص توجه کرد. استفاده از کندوچه‌ها با رنگ های متفاوت و نحوه قرار گرفتن آنها در زمان آرایش کلنی‌ها به طوری که کندوچه های هم رنگ نزدیک و در کنار هم نباشند، در کاهش ورود اشتباه ملکه بسیار موثر و مفید است.
بعضی از پرورشدهندگان ملکه نیز برای کاهش اختلال رفت و آمد زنبورها و جهت‌یابی صحیح آنها شکل‌های هندسی مانند دایره، مثلث، مربع و … روی درب یا بدنه کندوچه رسم می‌کنند. از نکات مهم دیگر که در زمان آرایش کندوچه‌های جفت‌گیری باید به آن توجه کرد قرار گرفتن دریچه‌های پرواز در جهت‌های مختلف است. این کار باعث می‌شود تا زنبورها و ملکه‌ها در زمان برگشت به کندوچه‌ها جهت‌یابی صحیح داشته باشند و در بالا بردن درصد موفقیت پرورش ملکه موثر است.
رعایت فاصله مناسب کندوچه‌ها برای جلوگیری از ورود اشتباه نیز از موارد دیگری است که پرورشدهندگان ملکه با رعایت آن می‌توانند راندمان کار را افزایش دهند.
فاصله کم کندوچه‌ها باعث می‌شود که ورود اشتباه زنبورها بیشتر شود و به ویژه ورود اشتباه و کشته شدن ملکه توسط زنبورهای کندوچه‌های دیگر ضربه‌ای سنگین به پرورشدهندگان ملکه وارد می‌سازد.
منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )